فعال حوزه تولید و صادرات قزوین با بیان اینکه نظام یارانهها در اقتصاد و تجارت بسیار تاثیرگذار بود گفت: معتقدم از سه مورد کرونا، تحریم و رویکرد دولتها، مورد رویکرد دولتها بیشتر از دو مورد دیگر در اقتصاد و بخش تولید تاثیرگذار بوده است.
فعال حوزه تولید و صادرات قزوین با بیان اینکه نظام یارانهها در اقتصاد و تجارت بسیار تاثیرگذار بود گفت: معتقدم از سه مورد کرونا، تحریم و رویکرد دولتها، مورد رویکرد دولتها بیشتر از دو مورد دیگر در اقتصاد و بخش تولید تاثیرگذار بوده است.
گفتوگوی تفصیلی نشریه تقاطع شاره 12 | سعید یوسفزادگان، از چهرههای فعال، خوشنام و موثر حوزه تولید و صادرات قزوین، اردیبهشت 1343 در قزوین متولد شده و تا مقطع دیپلم در قزوین بوده و در سال 1362 برای تحصیل در رشته مهندسی مکانیک و گرایش سیالات وارد دانشگاه علم و صنعت شده، اما تحصیلاتش به علت انقلاب فرهنگی با یک سال وقفه ادامه پیدا کرد. بعد از اتمام تحصیلات به عنوان سرباز وارد سپاه پاسداران شد و به دلیل تخصص و مهارت در امور فنی، ضمن فعالیت در کارخانه تولید موشک، موفق به انجام پروژههایی در خصوص سوخت موشک گردید.
این چهره صنعتی، به دلیل علاقهای که به حضور در جبهه و خط مقدم داشت دوبار به طور پنهانی اقدام به حضور در منطقه کرد که البته بار اول پس از رسیدن به منطقه، او را بازگرداندند و بار دوم هم از میانه راه بازگشت؛ چرا که به تخصص او در بخش دیگری نیاز بود.
سال 1376 نخستین واحد تولیدی خود را در حوزه لامپهای کم مصرف، قطعات الکترونیکی، راکت بازرسی و ال ای دی تاسیس کرد؛ واحدی که از ابتدا رویکردی صادراتمحور داشت. با ورود به عرصه تولید دوره «ام.بی.ای» ویژه را در دانشگاه صنعتی شریف گذراند و همچنین کارشناسی ارشد مدیریت بازاریابی دانشگاه آزاد را با موفقیت سپری کرد.
مهندس یوسف زادگان که از بنیانگذاران اتاق بازرگانی قزوین است، سال 81 با مهندس بخشنده رئیس کنونی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاوزی استان آشنا شد و این دوستی و همکاری تا امروز ادامه داشته است. او در سال 1381 به عنوان تنها نماینده اتاق قزوین در زمان مسئولیت آقای خاموشی وارد اتاق ایران شد؛ اتفاقی که وی آن را تجربهای بسیار گرانبها برای خود میداند؛ چرا که در این دوره تمام شئون اتاق رعایت میشد و در زمینه کسب و کار به سمت و سوی خوبی در حال هدایت بود و جلسات به طور مستمر با حضور تعداد افراد کمتری برگزار میشد.
مهندس یوسفزادگان از دوره دکتر نهاوندیان در اتاق ایران نیز به نیکی یاد میکند و او را به دلیل توانمندیهایش، معلم خوبی برای خود میداند، اما معتقد است اتاق در حال حاضر دچار تلاطم شده و احترامها رنگ باخته است.
آنچه در ادامه میآید گفتوگوی اختصاصی «تقاطع» با این فعال حوزه اقتصاد، بازرگانی و صنعت و از موسسان اتاق بازرگانی استان است.
***
چه شد که به فعالیتهای صنعتی و بازرگانی علاقهمند شدید؟
به دلیل علاقه ای که به مسائل فنی، تحصیلات مهندسی مکانیک و سابقهای که در حوزه صنعت داشتم، در زمانی که درگیر جنگ بودیم مسائل کشور به سختی حل و فصل میشد و کالاهای مصرفی هم از خارج تهیه میشد، تصمیم گرفتم وارد عرصه تولید و صادرات شوم و برای داشتن تخصص لازم در این زمینه هم وارد دانشگاه صنعتی شریف شدم. در آن دوره، اساتیدی از دانشگاههای هاروارد و میشیگان به ما آموزش میدادند و ما دانش آموخته خوبی بار آمدیم.
از ابتدا، تولید و صادرات را در کنار هم مورد توجه قرار دادم و با توجه به اینکه در آن مقطع که تازه از دوران جنگ عبور کرده بودیم، در عرضه تهیه کالاهای مورد نیاز مردم مشکلاتی وجود داشت و نیاز به فعالیت در عرصه تولید بود، زمینه فعالیت برای ما فراهم شد و با رشد خوبی که به دست آوردم، زندگی من متحول شد.
مباحث اقتصادی چه تاثیراتی در زندگی شخصی و آکادمیک شما داشته است؟
انسان دارای دو بعد مادی و معنوی است؛ مسایل اقتصادی لازمه حیات است، اما در این رابطه هم چند نکته دارای اهمیت است. اولا با توجه به اعتقادات دینی باید مراقب مسائل اقتصادی باشیم، از طرفی هم باید حرفهای ورود کنیم؛ چرا که نداشتن استراتژی و برنامهریزی و عدم آیندهنگری ما را با شکست مواجه میکند، با مسایل اقتصادی و رصد آن در هر لحظه میتوان هم برای خود و هم برای جامعه منفعت ایجاد کرد.
وقتی زندگی تشکیل میدهیم و دارای خانواده میشویم باید اقتصاد خانواده را مد نظر قرار داده و نباید اقتصاد خانواده را با اقتصاد بیرون گره زد و اگر اینها را به هم گره بزنیم دچار مشکل میشویم؛ البته در گذشته سنتی که در بین پدران ما وجود داشت اگر تاجری به مشکل برمیخورد از چیزی که در خانه داشت میفروخت تا بدهی خود را پرداخت کند، اما امروز با آموزشهایی که صورت گرفته این نگاه تغییر پیدا کرده و با تفکیک اقتصاد خانواده و کار، خانوادهها به آرامش بیشتری میرسند و برای اقتصاد خانواده و کار بودجهبندی جداگانهای میشود.
تفاوت وضعیت اقتصادی امروز با دهههای ابتدایی انقلاب را در چه مواردی میبینید؟
من هر دو دوره را دیدهام، در آن زمان محدودیتهای مادی و امکانات با زمان کنونی تفاوت زیادی دارد و قطعا اقتصاد امروز خیلی بهتر شده و مردم به رفاه بیشتر رسیدهاند؛ البته شاید این شائبه ایجاد شود که اجناس در گذشته ارزانتر بود؛ اما باید توجه داشت که سطح درآمد و استقلال هم پایینتر بود؛ اما امروز سطح درآمد و زندگی تفاوت پیدا کرده است. در گذشته همه اعضای خانواده در یک خانه زندگی میکردند، اما اکنون فرزندان مستقل میشوند و استقلال بیشتری ایجاد شده و این نشانگر رفاه بیشتر است.
امروز در سطح بینالمللی و منطقه آبروی خوبی پیدا کردیم که در گذشته نداشتیم از نظر بُرد اقتصادی و سیاسی وضعیت بهتر شده است؛ گرچه مشکلاتی وجود دارد، ولی به هر حال بهبود پیدا کرده است.
با توجه به اینکه در کنار مهندس بخشنده سابقه حضور20ساله در هیات نمایندگان اتاق بازرگانی را دارا هستید، اتاق بازرگانی را دارای چه کارکردی در سطح جامعه میدانید؟
سال 72 وارد عرصه تجارت شدم و قبل اینکه وارد تولید شوم برای واردات ماشین آلات، کارت بازرگانی گرفتم، آن زمان قزوین اتاق بازرگانی نداشت و کارتم را از اتاق ایران گرفتم. در آن مقطع، مسائل ما باید در استان زنجان و اتاق ایران بررسی میشد. با اقداماتی که انجام شد و تلاش فراوان، در نهایت در سال 81 که در قزوین حدود 200 فعال حوزه بازرگانی دارای کارت داشتیم با افتتاح اتاق قزوین موافقت شد. با برگزاری اولین انتخابات در اسفند همان سال، از سال 82 فعالیت اتاق قزوین آغاز شد. در آن زمان یک مکان اجارهای داشتیم و هزینههای کارمندان و اداره اتاق هم توسط خود ما پرداخت میشد.
در ابتدای کار، 15 نفر بودیم که امروز چند نفر از آنها فوت کردهاند، به هر حال با تلاشهایی که صورت گرفت توانستیم زمینی که محل کنونی اتاق در آن قرار دارد را خریداری کنیم. در این مدت، اتاق رشد خوبی داشت و این روند تا کنون ادامه پیدا کرده است و اتاق قزوین جزو اتاقهای رتبه یک و برخوردار کشور است و برای اداره امور نیازمند کمک اتاق ایران نیستیم.
باید تاکید کنم که قزوین در زمینههای مختلف از جمله صنایع غذایی، فولاد، و خودروسازی سرآمد است و باید به آن اهمیت داده شود و به دلیل نزدیک بودن به تهران و رفت و آمدی که صورت میگیرد میتوان منطقهای را ایجاد کرد که بار ترافیکی تهران را کاهش دهد. در همین راستا، توریسم کشاورزی و درمانی مطرح است تا افراد بتوانند از امکانات و هوای خوب قزوین بهرهمند شوند و به باغستان هم در این راستا توجه شده است.
در حال حاضر حدود هزار نفر در اتاق قزوین عضو هستند و با توجه به رویکردی که در این دوره وجود دارد پیشبینی میکنیم تعداد اعضا رشد تصاعدی داشته باشد. بخش خصوصی در حال اعتماد به اتاق است و در واقع اتاق بازرگانی معتبرترین نهاد بخش خصوصی محسوب میشود.
در این سالها که به عنوان مدیرعامل شرکت تولیدی، فعالیت مستمر داشتید، مهمترین موانع پیش روی حوزه تولید، تجارت و بازرگانی را در چه مواردی دیدید؟
برای خوب بودن در عرصه تجارت باید محصولات تولیدی برای خودمان باشد تا بتوانیم بر کیفیت آن کنترل لازم را داشته باشیم و به همین منظور یک واحد تولیدی با رویکرد صادرات تاسیس کردم و در هشت سالی که صادرکننده نمونه استان شدم تمام محصولات تولیدی ما به اروپا صادر میشد.
با توجه به اینکه مشتری اروپا شرایط ویژهای دارد، صادرات به این کشورها در ارتقای دانش فنی شرکت و رضایت مشتری تاثیرگذار بود و باعث شد بهترین کالاها را تولید کنیم، چرا که استانداردهای اروپا را رعایت میکردیم و همان کالاهایی را که به اروپا ارسال میکردیم در داخل هم پخش میشد و برای همین همه در سطح بازار از کیفیت محصولات رضایت دارند.
شهرک صنعتی لیا مشکلات زیادی دارد. با توجه به مسئولیت گذشته شما در هیات مدیره این شهرک، فکر میکنید شهرک چگونه سامان میگیرد؟
دو دوره رییس هیات مدیره شهرک صنعتی لیا و یک دهه هم عضو هیات امنای این شهرک بودم. از سال 76 که این شرکت فعال شد در آنجا رفت و آمد دارم؛ یکی از مشکلات اساسی این شهرک آن است که در ابتدا مکانیابی مناسبی برای این شهرک صورت نگرفته بود. زمین این شهرک شورهزار است و با توجه به اینکه باید در یک شهرک صنعتی فضای سبز، امکانات رفاهی و سایر موارد هم مد نظر باشد این فرصتها ایجاد نشد، همچنین نوع زمین در رابطه با زیرساختها هم تاثیرگذار بود و این شهرک را با مشکل مواجه کرده است.
در ابتدا زبالههای استان در ورودی لیا تخلیه میشد و فضای نامناسب و بوی نامطبوعی را ایجاد کرده بود و شیرابههای آن که دارای نیترات بالایی هم بود به آبهای سطحی و بویین زهرا نفوذ میکرد که با پیگیریها، این موضوع ساماندهی شد و این ساماندهی جزو مواردی است که به آن افتخار میکنم.
تحریمهای بینالمللی، بیماری کرونا و تغییر رویکردها براساس تغییر دولتهای دست اندرکار، بیشترین تاثیرات را در حیطه اقتصاد کشور و استان داشتهاند. چه نگاهی به این مسایل به ویژه در حوزه تولید و صادرات دارید؟
من از منظر یک فعال اقتصادی بخش خصوصی و تولید کننده به این موضوع نگاه میکنم؛ تحریمها را از شروع انقلاب داشتیم و به نوعی با ما گره خورده و به آن عادت کردهایم. دهه هفتاد تحت تحریم بودیم، اما شرایط کسب و کار خوب بود؛ جهش ارزی زیاد و پیمانسپاری ارزی داشتم، در یک زمان صادرکنندگان با پیمانسپاری ارزی دچار مشکل شدند و در نهایت وزیر صمت عذرخواهی کرد و گفت ما شما را زندانی کردیم.
به هر حال ما با تحریم بزرگ شدیم و اگر نباشد شاید ناراحت شویم؛ یا تحریمها بیتاثیر شده و آنچنان بوده که شورش درآمده یا خودمان و طرفین راههایی پیدا کردیم که تحریم بر آنها تاثیر نداشته باشد. در دهه هشتاد هم از نظر تولید و صادرات دوره خوبی بود و دولت خاتمی به این موضوعات رویکرد خوبی داشت و تجربه دهه هفتاد را به کار گرفت و اشتباهات را تکرار نکرد؛ اما احمدینژاد بیشتر وعده وعید میداد.
در گذشته مردم نسبت به هم رحم بیشتری داشتند و از طرفی هم خارجیها و همسایهها هم آنقدر گرسنه نبودند که چشمشان به ایران باشد. طبق گزارش خود صدا و سیما با اصلاح یارانهها، در اربیل و دوبی جنس گران شده و این نشان میدهد که تولیدات ایران آنها را تامین میکرد و صادرکننده ما که لوح میگرفت کالای مردم را صادر میکرد. همواره در اتاق بازرگانی مخالف این موضوع بودیم که صادر کننده آرد، روغن و شکر یارانهای میگرفت، اما یارانه مردم را صادر میکرد و تمام دنیا خرید میکردند؛ اما الان که کالا گران شده دیگر درخواست کالای ایرانی به میزان گذشته نیست؛ در واقع رویکرد یارانه خیلی بیشتر از تحریم به ما تاثیر داشت و به تولیدکنندگان ضربه زد، اگر یارانه زودتر حذف میشد، بهتر بود.
اگر بررسی میدانی انجام دهیم و وضعیت تولید در کشور را از سال 97 تا کنون بررسی کنیم میبینیم که از 22 اردیبهشت که یارانهها حذف شد در بخش صنایع غذایی شاهد برخی ورشکستگیها خواهیم بود؛ البته با حذف یارانهها میتوان گفت یک چیزهایی درحال درست شدن است و ممکن است به انحراف برود.
البته در این وضعیت که صنایع غذایی ما رشد فزاینده برای صادرات ندارند؛ صادرات منطقی میشود و مردم دغدغه اینکه امروز کالا هست و فردا نیست را نخواهند داشت و رقابت سالم ایجاد میشود و تجارت روی ریل خودش میافتد.
انتظار ما این است که اگر این اتفاق افتاد آقای رییسی در زمینههای دیگر هم این روش را اجرا کند، نگرانی ما این است که حذف ارز ترجیحی به حاشیه کشیده شده و مجدد برقرار شود، یعنی مافیای واردات آنچنان جوسازی کنند و مسئولینی که اطلاعات جامع و کافی ندارند مجددا این ارز را برقرار کنند.
اردیبهشت سال گذشته که گمرک میخواست از حذف ارز ترجیحی استفاده کرده و تعرفهها را تغییر دهد؛ در این زمینه لایحهای که در هیات دولت مطرح شد این بود که تعرفه کالا به یک برسد. من یکی از افرادی بودم که در این زمینه نظر میدادم؛ اعلام کردم که تعرفه کالاهای واسطهای و ماشینآلات به یک برسد نه کالاهای مصرفی؛ که این نظر مورد استقبال هم قرار گرفت، اما در شهریور نامه گمرک آمد و مافیای واردات ورود کرده و این موضوع مرتفع شد و ما تاسف خوردیم؛ چرا که اگر دولت تسلیم مافیا نمیشد، الان وضعیت صنعت خیلی بهتر بود و یک سال از همه چیز جلوتر بودیم.
الان هم دولت 440 تعرفه کالایی را برای اینکه کالا ارزان به دست مردم برسد، کاهش داده است، اما این کار با توجه به امکانی که دولت در سامانه جامع تجارت ایجاد کرده، کار بسیار بیهودهای است. تمام کالاهایی که میتوانند از اینها استفاده کنند، قابل تعریف است و نیازی نیست تعرفه یک گروه کالایی کاهش یابد، باید نقطهزنی شود. سامانه جامع تجارت به نوعی تعریف شده که تعرفه کوچکی که مواد اولیه است، تشخیص داده شود، ولی از امکاناتی که ایجاد شده و موجود است در این کار استفاده نشده و این موضوع جای تاسف دارد.
البته انتظار داشتیم با حذف ارز ترجیحی، وضعیت بهتر شود و شاید در قدمهای بعدی وضعیت بهتر شود و این اتفاق هر چه زودتر سبب شود از بار تورم خارج شویم.
در زمان شیوع کرونا در اتاق، رسالت خود را به جای آوردیم و سعی کردیم از مسئولیت اجتماعی خود بهترین استفاده را ببریم؛ ورود کرونا همراه با تحریمهایی که داشتیم اتفاق افتاد و دیدیم که برای کشور یک برهه گذر ایجاد شد. در این راستا، اگر مسئولیت اجتماعیای را که هر انسانی نسبت به آن موف است انجام ندهیم قطعا مشکلآفرین خواهد بود؛ بنابراین سعی کردیم تمام امکانات اتاق را برای مدیریت بحران کرونا به کار بگیریم و با توجه به اینکه 34 اتاق استان فعال هستند از این ظرفیت هم برای مدیریت بهتر استفاده کردیم.
اما تاثیر کرونا در سطح اقتصاد و تولید خیلی کم بود، آسیب زیادی ندیدیم و با رعایت دستورالعملهای بهداشتی دچار بحران، خطر و تعطیلی نشدیم. البته در سطح عرضه با توجه به محدودیتها و تعطیلیهایی که ایجاد میشد با مشکلاتی مواجه شدیم که پس از بازگشایی سریع جبران میشد.
معتقدم از سه مورد کرونا، تحریم و رویکرد دولتها، مورد رویکرد دولتها بیشتر از دو مورد دیگر در اقتصاد و بخش تولید تاثیرگذار بوده است.
فعالان اقتصادی با تغییر مداوم دستورالعملها و بخشنامههای متعدد دستگاههای متولی چه تصمیماتی میتوانند اتخاذ کنند؟
از سال 97 تاکنون یکهزار و 500 بخشنامه توسط بانک مرکزی در رابطه با گمرک صادر شده و با تمام مواردی که برای ما پیش آمد؛ فکر میکردیم تفکر منطقی پشت این قضایا وجود دارد، اما در واقع شاید یک بچه دبستانی و دبیرستانی خیلی بهتر از آنچه اتفاق افتاد موضوع را مدیریت میکرد؛ چرا که تفکر منطقی و دلسوزانه پشت آن نبود و فعالان اقتصادی کنار بودند و تصمیمگیران، ما را از جنس خود نمیدیدند و فکر میکردند اگر ما را کنار خود قرار دهند و تصمیمات منطبق بر بازار و سیاستهای تجاری داشته باشند دچار خسران و مشکل خواهند شد. با انجام ندادن این کار، کارنامه بدی از خودشان به جا گذاشتند.
توجه کنید دولت روسیه در این مدت که جنگ با اوکراین را شروع کرده، بعد از ده روز روبل را به حالت ارزش اولیه بازگرداند و از اهرمها استفاده کرد، اما ما هرچقدر میگفتیم اهرم داریم، آنها خود را ضعیف میدیدند. ما قد و قواره خود را بزرگ میدیدم، اما دولتمردان، ما را کوتاه میدیدند و این تضاد سبب شد تا مدام نگاه به بیرون وجود داشته باشد و همین هم باعث شد تحریمها تاثیر بیشتری بگذارد، چون رویکرد مسئولان این بود که ما نیاز داریم؛ درصورتی که ما آمیخته با تحریم بودیم و قبل از اینکه اساسا برجامی امضا شود، بانک مرکزی هم تحریم بود، اما با خارج کار میکردیم.
مخالف برجام هستید یا موافق آن؟
من به عنوان یک فعال اقتصادی و تولید کننده مخالف برجام هستم؛ قبل از برجام کار میکردیم و به اروپا صادرات داشتیم. مسئولان بانک توسعه صادرات ایران به دفترم آمدند و گفتند شما خیلی کار میکنی، چرا از ما وام ارزی نمیگیری؟ در واقع راهها بسترسازی شده بود و چک ارزی و یورو و دلار صادر میکردیم و بانک کونلون فعال بود. بعد از برجام و قبل از آمدن ترامپ یک دوره شکوفایی داشتیم، اما بعد از آن مشکلاتی برای ما ایجاد شد.
باتوجه به حضور جنابعالی در هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، تعامل بخش خصوصی با نهادهای اجرایی کشور را چگونه ارزیابی میکنید؟
رویکرد اتاقها، مشاور سه قوه است و این ماموریت در سطح استان هم انجام میشود، در طول فعالیت اتاق هم در کنار دولتهای مختلف بودیم و به آنها گفتیم که هیچ گاه مقابل آنها نیستیم و حتی سیاستهای غلطی که به آن باور نداریم را هم حمایت میکنیم، چون سیاست غلط داشتن بهتر از سیاست نداشتن است.
اتاق خواستههای منطقی فعالان اقتصادی را به بخش دولت مطرح میکند؛ در واقع ما گفتمان این دو بخش را به یکدیگر نزدیک میکنیم. به عنوان فعالی که دارای تجربه و علم است میدانیم که چه چیزی به نفع کشور و استان است و آن را مطرح میکنیم و هیچ گاه خواستههای غیرمنطقی را مطرح نکرده و نخواهیم کرد.
فکر میکنید عمل به مسئولیتهای اجتماعی توسط فعالان اقتصادی، چه پیامدهایی برای جامعه ما دارد؟
اتاق یک بخش خصوصی و افتخاری است و این موضوع قطعا باعث رسالت اجتماعی ما میشود. اگر این موضوع را به مبانی دینی تطبیق دهیم میبینیم که در دین هم، امر به معروف و نهی از منکر و کمک به همسایه و دیگران مطرح است، لذا اگر مسئولیت را بر این اساس تطبیق دهیم در مسئولیت اجتماعی بخش اقتصادی، مطالبات بخش خصوصی را براساس قوانین و مقررات درخواست و مطرح میکنیم.
در مسئولیت اجتماعی بیرون هم با توجه به امکاناتی که در اتاق وجود دارد، میتوانیم در برهههایی که کشور دچار بحران میشود مانند زمان سیل، زلزله و کرونا وارد عمل شویم و از منابع مالی و خدماتی و اعتبارات استفاده کنیم که همین گونه هم شده و بخش خصوصی هم به ما در این زمینه اعتماد کرده است.
اما امنیت اقتصادی، اولیتر از همه اینهاست. در حال حاضر امنیت ایران در سطح منطقه و جهان رتبه عالی دارد؛ امنیت به راحتی ایجاد نمیشود و باید در سطح کشور نهادینه شود که باید بابت این امنیت هزینه پرداخت کنیم. در اتاق بازرگانی «خیریه اسرا» با رویکرد کارآفرینی شکل گرفته و از طرحهای دانش بنیان و نخبهها حمایت میشود، همچنین از دانشجویان و دانشآموزان با بورس تحصیلی حمایت میکند.
برای اینکه برای انجام مسئولیت اجتماعی درآمد مستمر داشته باشیم در آینده نزدیک یک واحد تولیدی آب آشامیدنی معدنی راه اندازی میکنیم که تمام منافع آن در جهت خیریه استفاده میشود.
باتوجه به ظرفیتهای متنوع حوزه کشاورزی استان، در دپارتمان کشاورزی اتاق رسیدگی به چه محورهای صورت میگیرد؟
بخش کشاورزی در سال 90 به اتاق الحاق شد، قبل از آن اتاق، بخش کشاورزی نداشت؛ با وجود اینکه قزوین در کنار صنعتی بودن، استانی کشاورزی است این بخش مغفول مانده بود. ما در تولید محصولاتی مانند کشمش و انگور، زیتون، پسته و فندق و محصولات گلخانهای در سطح کشور تعیین کننده هستیم و برای استفاده از این ظرفیتها باید یک دپارتمان قوی داشته باشیم که به مسائل استان هم ورود کند تا ضمن انجام مطالعات به رشد آنها و صادرات و استفاده از محصولات به صورت تازه خوری در داخل و خارج کمک کنیم. همچنین قزوین در سطح کشور یکی از مناطقی است که به دلیل وجود باغستان مناظر بسیار زیبایی دارد و دارای ظرفیت است. از این رو به باغستان هم ورود کرده و اقداماتی را انجام خواهیم داد. در بخش دامداری هم گوسفند شال را داریم که بهترین نژاد در استان است که باید مورد توجه قرار گیرد.
و سوال اخر اینکه، به عنوان یک تولیدکننده نام آشنا و با تجربه، نسل جدید صنعتگران استان را واجد چه ویژگیهایی میدانید؟
در پنجاه سال گذشته در صنایع به صورت سنتی رفتار کردیم و الان که نسل در حال تغییر است، باید نسل جدید را درک کنیم. وقتی به سمت دیجیتال شدن و سرعت بالای انتقال اطلاعات پیش میرویم باید با این روند همخوانی داشته باشیم و بتوانیم از نسل جدید که دارای ایده و نخبگی است، حمایت کنیم؛ در نسل جدید صنعتگران باید نخبهها ورود پیدا کرده و باید نخبهپروری داشته باشیم.
در دهه هفتاد، رویکرد ایران این بود که محصولات تولیدی باید با محصولات اروپایی رقابت کند، اما در اوایل دهه نود به جایی رسیدیم که محصولات ما باید با چین رقابت میکرد؛ چون در زمینه نوسازی دانش صنعت، نوآوری و ماشین آلات و تجهیزات عقب افتادیم و متاسفانه الان گپ زیاد شده و باید محصول هندی و پاکستانی تولید کنیم و نگران هستم اگر دولت در صنعت اقدام سریع نکند مجبور شویم تا جنسی تولید کنیم که با افغانستان و عراق رقابت کند.